Bối cảnh ngành dẫn đến xu hướng hợp nhất ngành: Cho đến thời điểm cuối năm 2012, ngành chế biến thủy sản lâm vào tình trạng dư thừa công suất, cạnh tranh khốc liệt dẫn đến giảm biên lợi nhuận và nhiều công ty trong ngành lâm vào tình trạng vỡ nợ.
Ba tổng công ty thủy sản hợp nhất gồm Tổng công ty Thủy sản Việt Nam, Tổng công ty Thủy sản Hạ Long và Tổng công ty Hải sản Biển Đông.
Thương vụ hợp nhất ba tổng công ty thủy sản của nhà nước thành Tổng Công ty Thủy sản Việt Nam trong năm 2011. Với mục đích hợp nhất về quy mô nhằm tạo nên một tổng công ty nhà nước mạnh của ngành thủy sản và kỳ vọng đem lại hiệu quả cao, Chính phủ đã ra quyết định hợp nhất ba tổng công ty thủy sản trong năm 2011: Tổng Công ty Thủy sản Việt Nam, Tổng Công ty Thủy sản Hạ Long và Tổng Công ty Hải sản Biển Đông thành Tổng Công ty Thủy sản Việt Nam.
Ông Diệp Kỉnh Tần, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn được cử kiêm nhiệm chức vụ Chủ tịch Hội đồng thành viên; ông Trần Tấn Tâm, Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Tổng giám đốc Công ty cổ phần xuất nhập khẩu Thủy sản miền Trung được cử làm Tổng giám đốc Tổng công ty Thủy sản Việt Nam.
Phát biểu tại lễ hợp nhất, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Cao Đức Phát cho biết việc hợp nhất ba Tổng công ty thủy sản nhằm hình thành một tổ chức mạnh của Nhà nước, thực hiện những nhiệm vụ quan trọng, thúc đẩy sự phát triển của ngành thủy sản. Tổng công ty mới sẽ là nòng cốt, xung kích của Nhà nước, thực hiện các nhiệm vụ công ích trong ngành thủy sản, khai thác kết hợp với bảo vệ chủ quyền biển đảo của đất nước. Xây dựng thương hiệu ngành thực phẩm cho đất nước
Chính vì có số lượng quá nhiều doanh nghiệp gia nhập ngành, cùng với việc cạnh tranh khốc liệt về giá, điều này dẫn đến phá vỡ cơ cấu ngành, giảm mạnh biên lợi nhuận của ngành. Nguồn tài nguyên của ngành, trong đó có diện tích nuôi trồng thủy sản bị xé lẻ và không phát huy được tính kinh tế nhờ quy mô, do đó, hiệu quả không cao. Tình trạng này nếu kéo dài sẽ gây thiệt hại cho tất cả các doanh nghiệp trong ngành.
Việc tái cấu trúc thông qua hợp nhất ngành sẽ đem đến ba lợi ích cho các công ty chủ động thực hiện biện pháp này cũng như có lợi chung cho toàn ngành:
Thứ nhất, xây dựng hình ảnh thương hiệu, đạt được tính kinh tế nhờ quy mô và ảnh hưởng tích cực tử hợp lực. Ảnh hưởng chủ yếu chuyển hóa thành lợi nhuận trong ngắn hạn là việc đạt được tính kinh tế nhờ quy mô.
Thứ hai, làm giảm áp lực cạnh tranh trong ngành, đặc biệt là cạnh tranh giá cả, đưa đến một biên lợi nhuận ổn định và cao hơn hơn cho các doanh nghiệp trong ngành.
Thứ ba, việc tập trung hóa thị trường cao độ làm giảm rủi ro gia nhập ngành từ phía các đối thủ cạnh tranh trong nước và quốc tế, quảng cáo hình ảnh công ty đến với các khách hàng tiêu dùng
